Archiwum
Zakładki:
— O JĘZYKACH —
Anarâškielâ
Bosanski
Čeština
Dansk
Eesti
English
Føroyskt
Français
Frasch
Frysk
Gaeilge
Hrvatski
Íslenska
Julevsáme
Kalaallisut
Kaszëbsczi
Latviešu
Lietuvių
Magyar
Malti
Nederlands
Norrœna
Norsk
Polski
Română
Sámegiella
Sää´mǩiõll
Slovenčina
Suomi
Svenska
Türkçe
Åarjelsaemie
Македонски
Русский
Српски
Հայերեն
اردو
العربية
हिन्दी
日本語
ქართული
Kontakt z autorem |
poniedziałek, 24 kwietnia 2006
Stød
Stød to duńskie określenie zwarcie krtaniowego, oznaczane w międzynarodowym alfabecie fonetycznym IPA jako [ʔ]. W rzeczywistości jest to specyficzne zwężenie strun głosowych przy wymawianiu głosek dźwięcznych prowadzące do raczej nieprzewidywalnych zmian tonu.
Regionalnie bywa wymawiany na różne sposoby; największą wariacją jest
wymowa tonalna przypominająca wymowę szwedzko-norweską na południu
Danii i wyspie Bornholm. Postaram się teraz stopniowo przybliżyć
okoliczności jego występowania i ukazanie jego funkcji jako fonemu. W
przykładach oznaczać go będę apostrofem. Bilen er 'mi’n — Samochód jest mój samogłoska — stød — (spółgłoska) samogłoska — spółgłoska dźwięczna — stød samogłoska — (spółgłoska) długa samogłoska — (spółgłoska) Reguła czwarta: Wyrazy dwusylabowe kończące się na [ə] nie posiadają stød. Wyjątki: m.in. æd’le, læ’ste, me’ste Reguła piąta: Jeśli po samogłosce akcentowanej pojawia się „r” oraz spółgłoska bezdźwięczna, stød nie występuje. park [pʰɑɐ̯kʰ], norsk [noɐ̯sɡ̊] Stød, c.d.
Reguła szósta: Czasowniki w trybie rozkazującym posiadają stød, o ile możliwe. hente — hen’t! købe — kø’b! huske — husk! Reguła siódma: Czasowniki które nie posiadają stød, po pojawieniu się prefiksu otrzymują go, ile nie jest to wbrew wcześniejszym regułom. be + holde = behol’de op + leve = ople’ve på + virke = påvirke (p. reguła piąta) til + sætte = tilsætte (p. reguła trzecia) Reguła ósma: Jeśli stød pojawia się w bezokoliczniku, pojawia się i w imiesłowie. besø’ge — besø’gende stude’re — stude’rende søge — søgende Reguła dziewiąta: Rzeczowniki kończące się na [ə], które posiadają akcent na przedostatniej sylabie, nie posiadają stød. no'velle, ku'sine, la'vine Reguła dziesiąta: Wszystkie przymiotniki posiadają stød, o ile nie krzyżuje się to z innymi regułami. Reguła czwarta nie dotyczy odmienionych przymiotników kończących się na „-te”. min’dst — min’dste me’st — me’ste Reguła jedenasta: Generalnie przysłówki nie posiadają stød, jednak jeśli są identyczne z rodzajem nijakim przymiotnika, który posiada stød, posiadają go i one. fi’nt, langsom’t, godt, sødt ——————— Przytoczyłem tylko kilka wybranych reguł, większość bardziej szczegółowych dotyczy właściwie pojedynczych wyrazów. Należy pamiętać, że występowanie stød jest w dużej mierze nieregularne, reguły się krzyżują i nie są wolne od wyjątków. Wymowa stød może niejednokrotnie zmieniać znaczenie wyrazów, na szczęście jednak takich par nie jest tak wiele i nawet notoryczne niewymawianie tego egzotycznego dźwięku nie musi prowadzić do nieporozumień. Zresztą, jak w każdym języku, wszystko przychodzi z czasem. Pary
minimalne
man
[mɑn] — mand [mɑnˀ] Za: J. Rasmussen: Sig det med takt og tone. Dansk fonetik i teori og praksis. Poznań, 2005. http://da.wikipedia.org/wiki/Stød_(sproglyd) http://en.wikipedia.org/wiki/Danish_phonology |